Joanna Kantor-Martynuska - Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk - 2015r.
Reakcje emocjonalne na muzykę są nie tylko wynikiem złożonej interakcji między procesami poznawczymi i emocjonalnymi (Krumhansl, 2002), ale i pomiędzy czynnikami strukturalnymi w obrębie samej muzyki (np. interakcji trybu durmoll, tempa i faktury [texture; prosta melodia vs. struktura harmoniczna] danego fragmentu muzyki) a takimi czynnikami jak sytuacja, w jakiej muzyka oddziałuje na słuchacza, oraz jego indywidualne charakterystyki (Webster i Weir, 2005).
Unikalne doświadczenie jednostki modyfikuje przetwarzanie emocjonalne (Damasio, 2011), co sprawia, że ludzie różnią się między sobą stopniem zaangażowania emocjonalnego w słuchanie muzyki (Kreutz i in., 2008; Ter Bogt, Mulder, Raaijmakers i Gabhainn, 2011). Różnorodność reakcji emocjonalnych na muzykę u danego słuchacza z dużym prawdopodobieństwem zależy od szczegółowości percepcji wyrazu emocjonalnego muzyki związanej z jego doświadczeniem muzycznym, a nie od wrażliwości na bodźce emocjonalne i reaktywności w tym zakresie (Kantor-Martynuska i Bigand, 2013; Kantor-Martynuska i Horabik, 2015). Osoby wykazujące wyższy poziom absorpcji (wąska uwaga, głębokie przetwarzanie; Polczyk, 2005) i przejawiające empatyczny styl słuchania muzyki, podczas słuchania muzyki smutnej odczuwają większą przyjemność (Garrido i Schubert, 2011). Wrażliwość behawioralnego układu aktywacji (BAS; Kallinen i Ravaja, 2004) i impulsywne poszukiwanie doznań mogą regulować zaangażowanie emocjonalne słuchaczy i odbieraną przez nich intensywność przyjemnych i nieprzyjemnych doznań towarzyszących muzyce (Kallinen, Saari, Ravaja i Laarni, 2005). Omówiony przykład motywacji do słuchania muzyki smutnej i reakcji emocjonalnych na nią wskazuje, że afekt doznawany w kontakcie z muzyką powstaje w interakcji ekspresji emocjonalnej muzyki, czynników indywidualnych i sytuacyjnych. Podczas gdy „piękno jest w oku patrzącego”, reakcja emocjonalna na muzykę jest „w uchu słuchacza”, jako jego indywidualne doznanie.
Zebrana tu wiedza z zakresu percepcji muzyki wskazuje, że wrażenie afektywne w kontekście słuchania muzyki zależy od stopnia kompatybilności pomiędzy profilem odbiorcy (obejmującym jego cechy, stan oraz kontekst sytuacyjny), determinującym aktualne potrzeby stymulacyjne, poznawcze i emocjonalne, i profilem muzyki (złożonym z jej wszelkich charakterystyk), którego wielowymiarowość może być dopasowana do profilu słuchacza, bądź też niespójna z nim. Założenie to jest pokrewne znanej od czasów Arystotelesa zasadzie iso szeroko wykorzystywanej w muzykoterapii. W myśl tej zasady wprowadzanie korekty w obrębie nastroju pacjenta rozpoczyna się od oddziaływania na niego muzyką imitującą jego aktualne samopoczucie. Za pomocą utworów, z których każdy jest coraz bardziej odległy od początkowego w swoim wyrazie emocjonalnym, stopniowo przechodzi się do stanu bardziej pożądanego. Przewodnikiem do tego stanu jest muzyka dokonująca progresji w kierunku odzwierciedlającym docelowy stan emocjonalny pacjenta. Podczas, gdy profil muzyki jest dla danego utworu stały lub względnie stały (głównie w zależności od wykonania dzieła), profil słuchacza ulega zmianom, co mogłoby wyjaśniać wewnątrzosobową zmienność reakcji emocjonalnych na dany utwór.
Unikalne znaczenie, które utwór muzyczny może przyjmować dla danego słuchacza, w wyniku np. przypisania mu określonych skojarzeń, wyjaśniałoby z kolei indywidualną stałość reakcji emocjonalnych na niego mimo sytuacyjnej zmienności profilu słuchacza. Powyższe założenia oczekują na weryfikację empiryczną.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz