Agnieszka Weiner UMCS - Rozwój muzyczny człowieka
Spiralny model rozwoju muzycznego K. Swanwicka i J. Tillman
Na podstawie prowadzonych wspólnie z J. Tillman badań K. Swanwick zaproponował koncepcję sekwencyjnego rozwoju muzycznego4. Nawiązuje w niej do stanowisk E. Maccobiego, D.J. Hargreavesa, M.P. Zimmermana, H. Mooga i M. Rossa. Najbardziej zafascynowany pozostaje teorią J. Piageta i pojmowaniem przez niego roli zabawy w rozwoju dziecka, jako czynnika rozwoju myślenia i inteligencji. Spiralny model rozwoju muzycznego został opracowany na podstawie nagrań kompozycji dzieci w wieku 3-11 lat (na wszystkich dostępnych instrumentach, włącznie z własnym głosem). Nagrania te poddano ocenie 3 sędziów, z których dwóch było muzykami, a jeden nie posiadał muzycznego doświadczenia. Ten ostatni, jak się później okazało, miał duże trudności z przyporządkowaniem nagrań do konkretnego wieku dziecka. Pozostali sędziowie (zanotowano wysoką zbieżność szacunków) nie mieli kłopotów z przyporządkowaniem losowo prezentowanych nagrań do adekwatnego wieku dziecka. Charakterystyczne dla wieku różnice w kompozycjach stanowiły podstawę dla budowy modelu, w którym autor chętnie używa piagetowskich określeń. W wyróżnionych ośmiu etapach muzycznego rozwoju: zmysłowość (poszukiwanie i doświadczanie elementów muzyki, nieprzewidywalne tworzenie muzyki), manipulacja (stopniowe rozumienie techniki gry na instrumencie, regularnego pulsu, powtarzalności, kontroli na materiałem), ekspresyjność osobista (spontaniczne pomysły muzyczne z wykorzystaniem znanych wzorów), język muzyczny (krótkie utwory muzyczne, zbudowane z 2-4-8- taktowych frazy, wykorzystujących konwencjonalne motywy rytmiczno-melodyczne), spekulacja (nie zawsze kontrolowanie eksperymentowanie z muzycznymi ideami), idiomatyczność (naśladowanie „dorosłego” tworzenia muzyki, rozpoznawanie stylów i autentyczności), symbolika (wzrastająca refleksja nad muzycznym doświadczeniem, odczuwanie osobistych związków z muzykami i wybraną muzyką), systematyczność (połączenie intensywnych odczuć ze zdolnością mówienia o muzyce w sposób naukowo zorganizowany) widoczne jest stopniowe dojrzewanie od opanowania podstaw - 0-4 r. ż. (reakcje zmysłowe, motoryczne), poprzez imitację – 4-9 r. ż. (od ekspresywności indywidualnej do oparcia na kulturowym kodzie), zabawę twórczą (nazwa zmieniona później przez Swanwicka na constructional play5) - 10-15 r. ż. (od domysłów związanych ze strukturą doświadczanej muzyki do rozumienia stylistycznego, idiomatycznego muzyki) do metapoznania (te spekulacje opierają się wyłącznie na odniesieniach do pism Buntinga i Brunera, na które powołuje się autor) – od 15 r. ż. (samoświadomość procesów myślenia i wartościowania muzyki). Spiralność modelu K. Swanwick uzasadnia cyklicznością procesu rozwoju muzycznego, wielokrotnością wchodzenia w spiralę (potrzeba reagowania na materiał muzyczny) niezależnie od wieku i doświadczenia muzycznego, jego kumulatywnością (wzajemnym wpływaniem na siebie wrażliwości zmysłowej i kontroli manipulacyjnej) oraz przechodzeniem wielokrotnym od doświadczania indywidualnego do związanego z kontekstem społecznym. Poziomy określone przez siebie autor uważa za elastyczne i podkreśla, że dziecko o bogato stymulującym muzycznie środowisku szybciej może osiągać poszczególne etapy, podczas gdy to mniej stymulowane może nie dojść do ostatnich etapów w ogóle6. Model został opracowany właściwie na podstawie jednego badania i poza kilkoma ich replikami badań opartych na metodologii Swanwicka nie prowadzono. Mimo to jego propozycja jest obecnie najczęściej przywoływaną w wyjaśnianiu procesów związanych z rozwojem muzycznym.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz